8/12/13

Ψάχνοντας τον... Llewyn Davis



Χαμένα όνειρα και η αιώνια μοναξιά του καλλιτέχνη. Βλέποντας σε κοντινό χρονικό διάστημα το ντοκιμαντέρ Searching for Sugarman/Ψάχνοντας τον Sugarman (σκην. Malik Bendjelloul, 2012) και την καινούργια ταινία των αδελφών Coen (Inside Llewyn Davis, 2013), μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι τα δυο έργα αλληλοσυμπληρώνονται, τουλάχιστον όσον αφορά τη θεματολογία τους.

Το Looking for Sugarman βραβεύτηκε στα περσινά Όσκαρ, ξεχώρισε ως το ‘ντοκιμαντέρ της χρονιάς’, προσφέροντας ουσιαστικά στο μυστηριώδη πρωταγωνιστή του κάτι το οποίο η μουσική του δεν του έδωσε και ίσως και ο ίδιος δεν επιδίωξε ποτέ: την παγκόσμια αναγνώριση. 
Τον παραγνωρισμένο μουσικό Sixto Rodriguez από το Ντιτρόιτ της δεκαετίας του 70 προσωπικά δεν τον γνώριζα. Ένα τραγούδι του κάτι μου θύμισε αλλά ως εκεί. Ακόμα όμως και όσοι ήταν γνώστες της μουσικής του αλλά και της αινιγματικής βιογραφίας του, σίγουρα θα (επανα)ανακάλυψαν ολόκληρη την εκπληκτική του ιστορία μέσα από την ταινία. Πώς ο ταλαντούχος αμερικανός μουσικός ανακαλύφθηκε από δύο μουσικούς παραγωγούς σε ένα underground μπαρ του Ντιτρόιτ και μαζί ετοίμασαν τον πρώτο του δίσκο θεωρώντας μάλιστα βέβαιη την επιτυχία του. Πώς η μια εμπορική αποτυχία διαδέχθηκε την άλλη, αφήνοντας δυστυχώς τον καλλιτέχνη σε πλήρη αφάνεια και πώς οι φήμες για τη δήθενιντ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽χντηρική Νυ Ντιτρόιτ και  οποκ αυτοκτονία του πάνω στην σκηνή διαδόθηκαν. Πώς την ίδια στιγμή που ο μοναχικός και ταπεινός καλλιτέχνης δούλευε στις οικοδομές του Ντιτρόιτ, της πιο παρηκμασμένης μεγαλούπολης των ΗΠΑ, οι δυο δίσκοι του και τα τραγούδια του τον έκαναν πιο διάσημο και από τον Elvis Presley στην υπερσυντηρική Νότια Αφρική του απαρτχάιντ και του άκρατου ρατσισμού...

Μια παρόμοια ιστορία, χωρίς όμως το σχετικά γλυκόπικρο happy end μας αφηγείται και το Inside Llewyn Davis, η νέα ταινία των αδελφών Coen. Στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης των τελών της δεκαετίας του 50, ένας αποτυχημένος μουσικός επιμένει μάταια να τραγουδάει αυθεντικές folk μπαλάντες, σε μια προ-Μπομπ Ντύλαν εποχή. Ο Llewyn Davis (εξαιρετικός στον κεντρικό ρόλο ο Oscar Isaac) είναι ο τυπικός αντι-ήρωας, ο αιώνιος loser των ταινιών των Coen. Όλα του πάνε στραβά, αλλά αυτή τη φορά – και σε αντίθεση με τους περισσότερους χαρακτήρες της φιλμογραφίας των δημιουργών – ο ίδιος είναι στην ουσία εν μέρει δημιουργLleewyn ﷽﷽οινωνικσσότερους χαρακτι  οποκός της μοίρας του, υπεύθυνος για ό,τι του συμβαίνει. Αντικοινωνικός, εγωπαθής και αλαζόνας, ο Llewyn είναι ένας ταλαντούχος αλλά οργισμένος καλλιτέχνης, που βρίσκεται τελικά απέναντι σε έναν κόσμο ο οποίος αρνείται να τον καταλάβει, να δεχθεί τη μουσική του. ‘Είσαι σαν τον χαζό αδελφό του Μίδα’, του λέει σε κάποια φάση η Jean (Carrey Mulligan), μια άλλη τραγουδίστρια της folk, η οποία φιλοξενεί κατά καιρούς τον hobo καλλιτέχνη στον καναπέ (αλλά και στο κρεβάτι της).


Με τη γνωστή κινηματογραφική γραφή τους και τους εξαιρετικούς διαλόγους, στους οποίους πολλές φορές οι σιωπές παίζουν σημαντικότερο ρόλο απ'αυτά τα οποία λέγονται, οι Coen σκιαγραφούν έναν κόσμο στον οποίο κανείς δεν μας είναι τελικά πιο συμπαθής ή έστω πιο ευχάριστος από τον loser πρωταγωνιστή τους. Ο συνήθης ύποπτος John Goodman στον ρόλο ενός ναρκομανή και εκνευριστικά φλύαρου jazzman, ο αυτοσαρκαζόμενος Justin Timberlake, οι καθωσπρέπει φίλοι και καθηγητές πανεπιστημίων στα δείπνα στην ‘άλλη πλευρά της πόλης’, η υπερσυντηρητική αδελφή του Llewyn...

Βασιζόμενοι ελεύθερα στην αυτοβιογραφία του Ντέιβ Βαν Ρονκ «The Mayor of MacDougal Street», οι Coen αποδομούν με τον απολαυστικά κυνικό τους τρόπο το αμερικανικό όνειρο. Η σκληρή δουλειά και το ταλέντο δεν επιβραβεύονται πάντα, ενώ η μοίρα επιφυλάσσει πολύ σκληρά παιχνίδια. Ο Llewyn αποφασίζει να εγκαταλείψει τη μουσική σκηνή του Greenwich για να γίνει ναυτικός, όπως ο πατέρας του, τη στιγμή που ο Bob Dylan κάνει την εμφάνισή του, ενώ ο Sixto Rodriguez εργάζεται ως οικοδόμος την εποχή που στη Νότια Αφρική οι δίσκοι του πουλάνε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα... Όσο όμως πικρή και αν είναι οι πραγματικότητα, όσο σκληρός και ματαιόδοξος και αν είναι ο κόσμος και οι άνθρωποι που ζουν σ'αυτόν, κάποιοι θα συνεχίσουν να μας προσφέρουν μικρά αριστουργήματα, σαν τη μουσική του Rodriguez ή την ταινία των Coen. Και εμείς με τη σειρά μας, αργά ή γρήγορα, θα τα ανακαλύπτουμε.


A.T.